Bismîllâhîrrahmânîrrahîm.
2- Han evanan ji xêynî însanên
din, ummetek (civatek) din pêk tînin.
3- Muhacîrên ji Qureyşê ne,
wekî ku di nav wan de edete, beşdarê dayîna dîyeta xwînê dibin û wê ew li gor
esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan de beşdarê dayîna
dîyeta hêsîrên şer bibin.
4- Benî ‘Avf; wekî ku di nava wan de edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her taîfe (ya muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan de beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
5- Benî Xarîs; wekî ku di nava wan de edete,
wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her taîfe (ya
muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan de
beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
6- Benî Saîde; wekî ku di nava wan de edete,
wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her taîfe (ya
muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan de
beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
7- Benî Cuşem; wekî ku di nava
wan de edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her taîfe
(ya muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan
de beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
8- Benî’n Necar; wekî ku di nava wan de
edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her taîfe (ya
muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava mu’mînan de
beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
9- Benî ‘Amr ibn ‘Avfan;
wekî ku di nava wan de edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe
dibin û wê her taîfe (ya muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên
edaleta di nava mu’mînan de beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
10- Benî’n Nebît; wekî ku di
nava wan de edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her
taîfe (ya muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava
mu’mînan de beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
11- Benî’l Evs; wekî ku di
nava wan de edete, wek yên berê beşdarê dayîna dîyeta xwîna xwe dibin û wê her
taîfe (ya muslimanan) li gor esasên qenc û maqul û prensîbên edaleta di nava
mu’mînan de beşdarê dayîna dîyeta hêsîrên şer bibin.
12- Wê Mu’mînan di nava xwe
de ên di bin mesûlîyeta giran de ne tu kesî (li ser vî halî) nehêlin û wê deynê
wan ên wek fîdya xelasîyê û dîyeta xwînê li gor esasên baş û maqul bidin.
12/b- Tu mu’mînek bi mewlayê
(kesê ku pê re eqdê biratîyê hatîye çêkirin) mu’mînekê din re, di aleyha wî de
nikare peymanekê çêbike.
13- Mu’mînên Xwedî
teqwa, di nava xwe de wê li hemberî kesên tecawuzê û kirinek neheq
tesewur dikin yanjî qesda cirmekî yanjî tecawuzê heqekî dikin yanjî dixwazin di
nava mu’mînan de tevdanê derxînin bisekinin û ev kesanan zarokên wan bin jî, wê
destê wan di aleyha wan de bilind bibe.
14- Tu mu’mînek nikare ji
bona kafirekî, mu’mînekî bikuje û di aleyha mu’mînekî de alîkarîya kafirekî
bike.
15-) Zîmmeta (Hîmaye û
temînata) Xweda yek bitenê ye. Hukmê wê ji bo wan hemuyan e. Lewra
mu’mîn ji xeynî mirovên din mewlayê (birayên) hevûdinin jî.
16-) Ji Cihudan ên tabi’ê me bune, ji me
zulmê nabînin û bi ên li dîjî wane re alîkarî nayê kirin û alîkarî û piştgirîya
me jî heq dikin.
17-) Aşîtî di nava mu’mînan
de yek bitenê ye. Tu mu’mînek di şerê ji bona Xweda hatiye kirin de, nikare
mu’mînan cihê bigre û peymana aşîtîyê çêbike. Ev aşîtî, di nava wan (mu’mînan)
hemuyan de wê li ser esas û prensîbên edaletê bê çêkirin.
18-) Hemu hêzên leşkerî ên ku bi me
re îştiraqê şer dikin; (wê nobetê) di nav xwe de bidor bigrin.
19-) Wê mu’mîn, heyfa xwîna
hevudin ya ku di rêya Xweda de hatiye rijandin bigrin.
20-) Mu’mînên xwedî teqwa, li ser rêya
herî qenc û rast in.
20/b-) Tu muşrîkek, nikare can û malê yekê
Qureyşî bigre bin hîmaya xwe û di vê xisusê de nikare ji mu’mînekî re bibe
asteng. (yanî nikare ji êrîşa li dijî qureyşê re bibe manî)
21-) Eger kesek, bi delîlên
qet’î derkeve holê ku buye sedema kuştina mu’mînekî û welîyê meqtul (yê ku heqê
wî mudafe dike ji dîyetê re) razî nebe; tabi’ê hukmê qisasê dibe. Di vê rewşê
de hemu m’umîn jî li dijî wî disekinin. Lê evanan bitenê ji bona tetbîqkirina
vî hukmî ye.
22-) Kesê ku muhtewa vê
rûpelê (nivîsê) qebul bike, jê re ne helale ku alîkarîya kujerê mûmînekî ku bi
Xweda û roja axretê bawerî tîne bike û jê re cî û sitarekî temîn
bike. Kesê ku alîkarîya wî bike û sitareyekî jê re temîn bike; wê
roja qiyametê ber bi xezeb û laneta Xweda bikeve û wê rojê êdî ne pere û nejî
tawîz jê tê tê girtin.
23-) We li ser çi tiştî îxtilaf kir; hûnê
wî ji Xweda û Muhammed re bibin.
24-) Heya dema ku muharebe
dewam dike; wê Cihud jî wek mu’mînan wê mesrefên xwe yên herbê bikin.
25-) Cihudên Benî ‘Avf bi
m’umînan re ummetekê tînin holê. Dînê cihudan ji cihudan re û dînê mu’mînan ji
mu’mînan re ye, ji vêya re mewlayê wan jî û ew bi xwe jî daxil in.
25/b-) Lê kî karekî neheq yan jî curmekî
bike; ew bitenê zirarê dide xwe û efradê malbata xwe.
26-) Cihudên Benî Necar jî weka Cihudên
Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in.
27-) Cihudên Benî Xarîs
jî weka Cihudên Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in.
28-) Cihudên Benî Se’îde jî weka Cihudên
Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in.
29-) Cihudên Benî Cuşem jî weka Cihudên
Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in.
30-) Cihudên Benî Evs jî weka
Cihudên Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in.
31-) Cihudên Benî Sa’lebe jî
weka Cihudên Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in. Lê kî karekî neheq yan
jî cirmekî bike; ew bitenê zirarê dide xwe û efradê malbata xwe.
32-) (Malbata) Cefne jî milekî
Sa’labe ye. Ji ber vê yekê wek Sa’lebeyan tê nîrxandin. .
33-) Benî Şuteybe jî weka
Cihudên Benî ‘Avf xwedîyê eynî heqan in. Wê li qeyîdeyan rîayet bê
kirin û li dijî vanan neyê tevgerandin.
34-) Mewlayên Se’lebe jî, bixwe weka
Se’lebeyan tê mulahezekirin.
35-) Kesên ku xwe avêtine Cihudan jî,
bixwe wek cihudan tê mulahezekirin.
36-) Ji van (Cihud) an tu kes heya
destura Muhammed tunebe nikarin (bi muslimanan re) derkevin seferê.
36/b-) Girtina heyfa birîndarîyekê nayê
qedexekirin. Birastî eger mirovek kesekî bikuje; di encamê de xwe û malbata xwe
dixe bin mesûlîyetê. Yana wê neheqî çêbibe. (yanî kesê rîayetê vê
qaîdeyê neke wê neheq bibe) Xweda bi ên bi vê nivîsê re ye.
37-) (Di buyîna şerekî de) mesrefên
Cihudan li ser cihudane û mesrefên muslimanan jî li ser muslimana e. Bi rastî
ên di vê rupelê de tên nîşandin eger li dijî wan şerek bê kirin wê alîkarîya
hevûdin bikin. Wê di nava wan de xêrxwazî û tevgêrek qenc hebe. Muheqeq wê li
qeyîdeyan bê rîayetkirin û li dijî vanan neyê tevgerandin.
37/b-) Tu kes nikare li dijî muttefîqê xwe
cirmekî bike. Birastî wê alîkarî li ên zulim dîtine bêkirin.
38-) Gava Cihud bi muslimanan re
derdikevin şer wê mesrefa xwe bikin.
39-) Kesên (navê wan) di
vê rûpelê (belgeyê) de derbas dibe, wê newala Yesrîbê jî, ji bona
wan bibe cîyekî heram (cevf) .
40-) Kesên di bin hîmayê de ye (carr),
bixwe wek kesê hîmaye dike ye. Ne zilim lê tê kirin û ne jî bixwe cirmê dike
41-) Ji xêynî kesên ku destûra wî
heye dikare hîmayê bide, heqqê hîmaya kesî tune.
42-) Di nava kesên ku di vê rûpelê
de navê wan derbas dibe de, divê kuştin û buyerên pevçunê bibin cem
Xweda û Resulê wî. Kî bi bihêz û herî baş rîayetê vê rûpelê bike Xweda bi wan
re ye
43-) Ne Qureyşî û ne jî ên alîkarîya wan
dikin; wê neyên hîmayekirinê.
44-) Di nava wan (misliman û Cihudan) de,
wê li dijî kesên êrîşê Yesrîbê dikin alîkarîya hev bê kirin.
45-) Eger ewan (Cihud) an ji alîyê
mislimanan ve dawetî peymanek aşîtîyê bibin; wê raste rast paymanê qebul bikin
yan jî wê îştiraqê wê bibin. Lê eger Cihud jî eynî tiştî teklîfê
mislimanan bikin; wê li hemberî mu’mînan xwedî eynî heqan bin. Lê şerê di
mewzîya dîn de çêbune mustesna ye.
45/b-) Her civat ji mintiqa xwe mesûl e.
46-) Şertên ji bona wan kesên ku navê wan
di vê rûpelê de derbas dibe hatîye danîn; li Cihudên Evs û mewlayên
wan û ji bona wan bixwe wê ji alîyê kesên navê wan di vê rûpelê de derbas dibe,
bi tundî û muhafazekarî bê tetbîqkirin. Wê miheqeq li van qayîdeyan rîayet bê
kirin û li dijî vanan hereket çênebe. Kesên bi neheqî qezencek temîn kirine
bitenê xisar dane nefsa xwe. Kî bi bihêz û herî baş rîayetê maddeyê
vê rûpelê bike Xweda bi wan re ye
47-) Ev kitêb (nivîs), di nava kesên bi
neheqî karekî û cirmekî dike û ceza de nabe asteng. Kî derkeve şer di emnîyetê
de ye û kî jî li Medînê bimîne di emnîyetê de ye. Eger karekî neheq
û cirmek çêbibe; kesên bi sedeqet û balkêş vê rupelê muhafeze
dike wê muhafezekirina wê bidin ser xwe.
Prof Dr.Muhammed Hamidullah / pêxemberê
îslamê /weşanên Îrfan. Ist.1991
Werger FÎkrî Amedî
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder